3 may kuni, Butunjahon matbuot erkinligi kunida YUNESKO o’zining so’nggi hisobotini e’lon qilib, atrof-muhit va iqlim o’zgarishini yoritib kelayotgan jurnalistlarga nisbatan ta’qib va hujumlar kuchayishi haqida ogohlantirdi. So’nggi 15 yil ichida atrof-muhit masalalarini yoritgan kamida 749 jurnalist yoki OAV xodimlari hujumga uchragan va bu davrda internetda noto‘g‘ri ma’lumotlar keskin oshgan. YUNESKO atrof-muhit muammolari va raqamli platformalarni yaxshiroq boshqarish haqida xabar beradigan jurnalistlarni ko’proq qo’llab-quvvatlashga chaqiradi.
Davom etayotgan ekologik inqiroz haqida ishonchli ilmiy ma’lumotlarsiz biz uni hech qachon yengib chiqa olmaymiz. Ammo biz bu masalani tadqiq qilish va mavjud ma’lumotlarni taqdim etish uchun ishonadigan jurnalistlar butun dunyo bo’ylab qabul qilib bo’lmaydigan darajada yuqori xavflarga duch kelishmoqda va ijtimoiy tarmoqlarda iqlim haqidagi noto’g’ri ma’lumotlar keng tarqalgan. Jahon matbuoti erkinligi kunida biz butun dunyo bo‘ylab matbuot erkinligi va jurnalistlarni himoya qilish bo‘yicha majburiyatimizni yangilashimiz lozim «, dedi YuNESKO Bosh direktori odri Azule.
“Matbuot va sayyora xavf ostida” nomli yangi hisobotida 2009-2023 yillar oralig‘ida atrof-muhit masalalarini yoritgan kamida 749 jurnalist va axborot xodimlari qonuniy ta’qib, jismoniy zo‘ravonlik va hibsga olingan yoki qamlagan, kiberbulg‘amaga uchragan. yoki o’ldirilgan. 2019 va 2023 yillar oralig‘ida 300 dan ortiq hujumlar sodir bo‘ldi, bu avvalgi besh yillik davrga (2014–2018) nisbatan 42 foizga ko‘p.
Butunjahon matbuot erkinligi kuniga bagʻishlangan 2024 yilgi Jahon konferensiyasida taqdim etiladi. Unda muammo global ekanligi, hujumlar dunyoning barcha mintaqalarida 89 ta davlatda sodir boʻlayotgani taʼkidlanadi.
Jismoniy hujumlarning kuchayishi
YuNESKOning Jurnalistlarning o’ldirilishi bo’yicha observatoriyasi so’nggi 15 yil ichida o’ldirilgan ekologik muammolarni o’rganayotgan jurnalistlarning kamida 44 ta holatini qayd etgan, ulardan faqat 5 tasi tergov qilingan – dahshatli jazosizlik darajasi deyarli 90%. Bundan tashqari, hisobotda 353 ta jismoniy tajovuzning boshqa shakllari qayd etilgan. Hisobotda, shuningdek, so‘nggi yillarda hujumlar soni ikki barobardan ko‘proq oshgani qayd etilgan: 2014-2018-yillarda 85 ta, 2019-2023 yillarda esa 183 ta holat qayd etilgan.
2024-yil mart oyida YuNESKO 129 mamlakatdan 900 dan ortiq ekologik jurnalistlar ishtirokida so‘rov o‘tkazdi. Jurnalistlarning 70 foizi kasbiy faoliyati tufayli hujum, tahdid yoki bosimga uchraganliklarini maʼlum qilgan. Ularning beshdan ikkitasi keyinchalik jismoniy zo’ravonlikka duchor bo’lgan.
Natijalar shuni ko’rsatadiki, ayol jurnalistlar erkaklarnikiga qaraganda internetda zo’ravonlikka duchor bo’lish ehtimoli ko’proq, bu YUNESKOning avvalgi hisobotida qayd etilgan tendentsiyani tasdiqlaydi, (quyidagi havola orqali) Chills : Jurnalist ayollarga qarshi onlayn zo’ravonlikning global tendentsiyalari.
Jismoniy hujumlardan tashqari, so‘rovda qatnashgan jurnalistlarning uchdan bir qismi senzuraga uchraganliklarini ta’kidlashdi va deyarli yarmi (45%) atrof-muhit muammolari, hujumlardan, manbalarning oshkor etilishidan qo‘rqib yoki ularning xabarlari manfaatdor tomonlarning maqsadlariga zid ekanligi haqidagi xabarlar tufayli o‘z-o‘zini senzura qilganini aytishdi.
Iqlim dezinformatsiyasiga qarshi kurash bo’yicha global yo’l xaritasi
Butunjahon matbuot erkinligi kuni konferensiyasining asosiy natijalaridan biri YUNESKOning iqlim bo‘yicha dezinformatsiyaga qarshi kurashish bo‘yicha global yo‘l xaritasi bo‘ladi, unda hukumatlar, ommaviy axborot vositalari, ilmiy doiralar, tadqiqotchilar, fuqarolik jamiyati va raqamli platformalarning atrof-muhit masalalari bo‘yicha jurnalistlarni qo‘llab-quvvatlash va himoya qilishdagi roli, va atrof-muhit va iqlim o’zgarishi to’g’risida ishonchli ma’lumotlarning onlayn tarzda taqdim etilishini ta’minlash bo’ladi.
YUNESKO Bosh direktori va Chili Prezidenti Gabriel Borich konferensiyani ochib beradi. Odri Azule ta’qibga uchragan atrof-muhit muammolarini yorituvchi 500 dan ortiq jurnalistlarga huquqiy va texnik yordam ko’rsatish uchun grant dasturi, shuningdek, iqlim dezinformatsiyasi bo’yicha tanqidiy fikrlashni rivojlantirish va raqamli platformalarni tartibga solishni yaxshilash bo’yicha o’tgan yilning noyabr oyida taqdim etilgan » Raqamli platformalarni tartibga solish bo’yicha ko’rsatmalar » yangi tashabbuslarni e’lon qiladi.
Sizda shikoyat, taklif yoki murojaat bormi? Bizga @demokratuz_aloqabot orqali murojaat qiling!
