Butunjahon atrof-muhit kuni har yili 5 iyunda nishonlanadi.
Sana barcha ekologlar va atrof-muhitni muhofaza qilish tashkilotlari uchun jahon hamjamiyatining e’tiborini ekologik muammolarga jalb qilish, shuningdek, atrof-muhitni muhofaza qilishga qaratilgan siyosiy qiziqish va tegishli qadamlarni rag’batlantirishning asosiy usullaridan biridir.
Bosh Assambleya o‘z rezolyutsiyasida BMT tizimidagi davlatlar va tashkilotlarni har yili ushbu kunda atrof-muhitni asrash va yaxshilashga sodiqligini tasdiqlovchi tadbirlar o‘tkazishga chaqiradi.
2024-yilgi Butunjahon atrof-muhitni muhofaza qilish kuni “Bizning diyorimiz. Bizning kelajagimiz. “Biz vaqtni orqaga qaytara olmaymiz, lekin biz o‘rmonlarni o‘stirishimiz, suv manbalarini tiklashimiz va sog‘lom tuproqni tiklashimiz mumkin. Biz yer bilan tinchlik o‘rnatishga qodir avlodmiz”, — deya qayd etadi BMT.
1973-yildan beri har yili oʻtkazib kelinayotgan va Birlashgan Millatlar Tashkilotining Atrof-muhit boʻyicha dasturi (YUNEP) boshchiligida bu kun butun dunyo boʻylab millionlab odamlar sayyoramizni muhofaza qilishda ishtirok etadigan eng yirik global ekologik platformaga aylandi.
2024-yilda tadbirlar mezbonlik qiladigan davlat Saudiya Arabistoni hisoblanadi. BMT eslatishicha, 2024 yil BMTning cho‘llanishga qarshi kurash to‘g‘risidagi konventsiyasi qabul qilinganiga 30 yil to‘ladi. Saudiya Arabistoni poytaxti Ar-Riyod shahrida 2024-yilning 2-13-dekabr kunlari BMTning cho‘llanishga qarshi kurash to‘g‘risidagi konventsiyasi ishtirokchilari konferensiyasining 16-sessiyasi bo‘lib o‘tadi.
BMT ma’lumotlariga ko’ra, butun dunyodagi ekotizimlar xavf ostida, o’rmonlar va quruq yerlardan tortib to qishloq xo’jaligi erlari va ko’llar – insoniyat bog’liq bo’lgan tabiiy bo’shliqlar qaytib kelmaydigan nuqtaga yaqin.
Birlashgan Millatlar Tashkilotining Cho‘llanishga qarshi kurash bo‘yicha konvensiyasiga ko‘ra, sayyoramiz yerlarining 40 foizi degradatsiyaga uchragan va bu yer aholisining yarmiga bevosita ta’sir ko‘rsatmoqda. 2000-yildan beri qurg’oqchilikning soni va davomiyligi 29 foizga oshdi. Agar shoshilinch choralar ko’rilmasa, 2050-yilga kelib qurg’oqchilik dunyo aholisining 75 foizdan ortig’iga ta’sir qilishi mumkin.
Yerni qayta tiklash BMTning ekotizimlarni tiklash bo’yicha o’n yilligining (2021-2030) ustunlaridan biridir. Birlashgan Millatlar Tashkiloti O’n yillikning maqsadi – har bir qit’ada va har bir okeanda ekotizimlar degradatsiyasining oldini olish, to’xtatish va qaytarishdir.
Birlashgan Millatlar Tashkiloti bu asrda global isishni 1,5 ° C dan past darajada ushlab turish va 2030 yilga kelib yillik issiqxona gazlari chiqindilarini ikki baravar kamaytirish zarurligini eslatishga chaqirmoqda. Harakat qilinmasa, havoning xavfsiz darajadan yuqori ifloslanish darajasi o’n yil ichida 50 foizga oshadi va 2040 yilga kelib suv ekotizimlariga kiruvchi plastik chiqindilar miqdori uch baravar ortadi.
Butunjahon atrof-muhit kuni munosabati bilan BMT Bosh kotibi Antoniu Guterrish ekotizimlarning buzilishiga qarshi kurashni kuchaytirishga chaqirdi.
“Ifloslanish, iqlim betartibligi va biologik xilma-xillikning yo‘qolishi sog‘lom erlarni cho‘llarga, gullab-yashnayotgan ekotizimlarni esa o‘lik zonalarga aylantirmoqda”, dedi tashkilot rahbari 5-iyun, chorshanba kuni ijtimoiy tarmoqdagi X sahifasida.
Mamlakatlar buzilgan ekotizimlarni tiklash bo’yicha o’z majburiyatlarini bajarishi kerak va harakatsizlik juda qimmatga tushadi, deya ta’kidladi Guterrish.
YUNESKO atrof-muhit ifloslanishining halokatli oqibatlariga ham e’tibor qaratdi.
“Tabiat azob chekmoqda. Okean plastmassa bilan to’ldiriladi. Qurg’oqchilik, o’rmon yong’inlari va toshqinlar Yerdagi barcha hayotga tahdid soladi. Bugun qilgan ishimiz ertaga dunyomizni qutqaradi. Tabiat bilan tinchlik o’rnatish vaqti keldi ”, – deyiladi X ijtimoiy tarmog’ida.
Insoniyat hozir Birlashgan Millatlar Tashkilotining Atrof-muhit bo’yicha dasturi (YUNEP) uchlik sayyora inqirozi deb atagan narsaga duch kelmoqda. Iqlim o’zgarishi, biologik xilma-xillikning yo’qolishi va ifloslanishning kuchayishi – bu jarayonlar bir vaqtning o’zida sodir bo’lmaydi, ular bir-birini mustahkamlaydi va to’ldiradi. Va ularning barchasi yerning degradatsiyasi bilan chambarchas bog’liq.
«Uchlik sayyora inqirozi» haroratning ko’tarilishi va ekstremal ob-havo hodisalarini, tuproq mikrobial xilma-xilligiga ta’sir qiluvchi erdan foydalanishdagi o’zgarishlarni, kimyoviy va biologik ifloslanishni o’z ichiga oladi. Havo, tuproq va suvning ifloslanishi insonning toza va sog’lom atrof-muhitga bo’lgan huquqini buzadi.
Butunjahon atrof-muhitni muhofaza qilish kuni bizning sayyoramiz oldidagi mas’uliyatimiz bir bayramdan ham uzoqroq ekanini eslatib turadi.
Sizda shikoyat, taklif yoki murojaat bormi? Bizga @demokratuz_aloqabot orqali murojaat qiling!
