Ҳозир рўй бераётган илмий-техникавий инқилоб жамият ҳаётини, жаҳон сиёсатини тубдан ўзгартирмоқда. Ишлаб чиқаришни автоматлаштириш, «ҳарбий» сунъий интеллектнинг пайдо бўлиши, шахсий маълумотларнинг оммавий тўплами ва бошқа сўнгги технологиялар билан боғлиқ глобал хавфларни тизимли кўриб чиқиш МГИМОнинг етакчи олимларидан бири томонидан олиб борилган тадқиқотда таклиф этилди. (РИА новости).
Тараққиётнинг қарама-қаршиликлари
Глобал ўзгаришлар давридаги ижтимоий ривожланишни таҳлил қилиш янги технологик контекстда «абадий» гуманитар тушунчалар билан содир бўладиган ўзгаришларга асосланиши мумкин, – дейди МГИМО халқаро тадқиқотлар институти директори Максим Сучков.
«Уч тушунча – адолат, эркинлик ва куч – технологиянинг сиёсатга таъсирининг учта асосий мегатрендлари, яъни янги «ижтимоий шартнома» сўрови, катта маълумотларни маҳаллийлаштириш муаммоси ва тегишли сўров, давлатларнинг технологик суверенитети, сунъий интеллектнинг ривожланиши билан бевосита боғлиқ» , – дея таъкидлайди Сучков.
Муаллифнинг фикрича, бу тушунчалар шахснинг фуқаро ва жамият аъзоси сифатида шаклланишида асосий ўрин тутади. Шу билан бирга, жаҳон илм-фанида технологик инновацияларнинг ижтимоий жараёнларга таъсирини ана шу уч жиҳатда қарама-қарши баҳолашлар шаклланган.
Бизнинг келажагимизга нима таҳдид солади?
Замонавий иқтисодиётнинг технологик асосларининг тез ўзгариши, жумладан, ишлаб чиқариш ва хизмат кўрсатиш соҳасини автоматлаштириш билан боғлиқ ҳолда, «ижтимоий шартнома»ни, яъни киришнинг асосий меъёрлари тизимини янгилаш муаммосини янада кучайтиради.
Бунга фуқаролар ва давлат манфаатларининг номутаносиблиги, шунингдек, миграцияни ўз ичига олган замонамизнинг бошқа таҳдид қилувчи мегатрендлари (демографик, экологик, эпидемиологик ва бошқа бир қатор муаммолар)нинг таъсири туфайли «адолат туйғуси»нинг кучайиши сабаб бўлмоқда.
«Янги ижтимоий шартномага бўлган талаб дунёнинг деярли барча етакчи давлатларида мавжуд, бироқ уни қисқа муддатда бирорта ҳам ҳукумат қондира олмайди. Бу ҳолат ўз-ўзидан давлатларнинг ички сиёсатида кескинликнинг кучайишига олиб келади», – деб ишонади Сучков.
Иккинчи муҳим масала – эркинлик келажаги, бу бевосита йирик корпоратив ахборот платформаларини тартибга солиш ва катта маълумотларни қайта ишлаш муаммоси билан боғлиқ. Олимнинг фикрига кўра, бу жиҳатдан глобал ривожланиш истиқболлари фуқароларнинг шахсий маълумотлари тўпламини тасарруф этиш ҳуқуқи учун давлатлар ва технологик гигантлар ўртасидаги зиддият билан белгиланади.
Учинчи жиҳат бугунги кунда ҳар қандай давлатлараро можароларнинг ривожланиши сценарийларини белгилаб берувчи янги куч манбалари сифатида технологияларга тегишли. Ушбу турдаги асосий муаммо, бошқа нарсалар қатори, урушларда бевосита иштирок эта оладиган кучли сунъий интеллектни яратиш имкониятига айланиб бормоқда. Бундай «қуролли» сунъий интеллект устидан инсон назорати муаммоси ҳали ҳал этилмаган.
Sizda shikoyat, taklif yoki murojaat bormi? Bizga @demokratuz_aloqabot orqali murojaat qiling!
